Proef de vrijheid - 75 jaar bevrijding in Den Bosch
In oktober 2018 kreeg ik in mijn Cuisultant e-mail een bijzonder bericht. Het was van Lia van Grinsven en zij had een bijzonder verhaal. Ze vertelde dat haar moeder Bets Reijnen tijdens de tweede wereld oorlog heeft geschuild in de kelder die onder mijn woning zit en dat ze over die tijd een dagboek had bijgehouden. Daarin schreef ze over de periode voor de oorlog, de ervaringen tijdens de oorlog en zeer gedetailleerd verslag van de bevrijding die begon op 17 oktober 1944 en eindigde op 27 oktober 1944.
De familie Reijnen was al sinds 2 jaar bezig met de voorbereidingen om het dagboek uit te geven en wilde tijdens de 75 jarige viering een bijdrage leveren door het organiseren van rondleidingen in de stad. Tijdens de wandeltocht zouden aan de hand van het dagboek locaties bezocht worden. En uiteraard zou de schuilkelder in het bijzondere toevoeging aan de route zijn. Nu een jaar later was de kelder de laatste stop van de route en konden de deelnemers van de rondleiding de kelder bezoeken en daadwerkelijk ervaren hoe het tijdens de oorlog gevoeld moest hebben om hierin te schuilen met (soms) wel 30 personen.
Omdat dit verhaal een extra ziel toevoegde aan het pand waarin ik gevestigd ben wilde ik ook graag iets toevoegen aan de rondleiding. Meerdere invullingen zijn de revue gepasseerd. En uiteindelijk heb ik besloten om 3 periodes van de oorlog te vangen in 3 koeken en deze samen te verpakken in een exclusief doosje. Het doosje is voorzien van een opdruk die is samengesteld met artiekelen die tijdens de oorlog als pamfletten uit de vliegtuigen over de stad zijn uitgestrooid. Hierdoor bleven de stadbewoners op de hoogte van het oprukken van de geallieerden en de aanstaande bevrijding.
In 2019 vierden we in Den Bosch dat de bevrijding van de Tweede Wereldoorlog 75 jaar geleden van 17 tot en met 27 oktober heeft plaatsgevonden. Een gedenkwaardig moment in de geschiedenis van de stad. Maar ook een goede kijk op de vrijheid die vandaag de dag nog steeds een groot goed is.
Krachtreep | Periode: tijdens de oorlog
Nadat Nederland in 1940 gezwicht was voor de Duitse bezetting merkten de inwoners van Den Bosch langzaam de gevolgen hiervan. In de beginfase probeerden de Duitsers sociaal en vriendelijk voor te doen om sympathie te wekken bij de Bosschenaren. Maar met de invoering van het voedselbonnensysteem en daarbij behorende schaarste van het voedsel merkte iedereen de negatieve effecten direct. Het doel van de bezetter was om hamsteren te voorkomen en het voedsel “eerlijk” over de bevolking te verdelen. Suiker was voor de oorlog al schaars en alleen op de bon verkrijgbaar, maar nu waren ook andere voedingswaren schaars. Hierdoor moest de bevolking creatief omspringen met het voedsel dat wel beschikbaar was. Waardoor ze met kaas, tomatenpuree, en havermout koeken gingen maken die voedzaam en smaakvol zouden zijn. Ze noemden het “Krachtrepen”; een hartige reep, een kleine krachtige koek met veel calorieën en energie.
Royal Welsh Shell Biscuits | Periode: tijdens de bevrijding
Voorafgaand aan de bevrijding werden de bewoners van Den Bosch op de hoogte gehouden van de aanstaande bevrijding door pamfletten van “De Vliegende Hollander” die uit de vliegtuigen van de geallieerden over de stad werden gedropt. Hierdoor was duidelijk dat de bevrijding aanstaande was. Op 17 oktober 1944 in de 53rd. Royal Welsh Division begonnen aan de bevrijding van Den Bosch. Na zes dagen van krijgshaftige bevrijdingsstrijd werd op 27 oktober 1944 het bericht gegeven van de bevrijding van de stad was voltooid.
Dit dappere optreden van de honderden (veelal, zeer jonge) strijders heeft tot op de dag vandaag een sterke band met de Royal Welsh opgeleverd. Maar liefst 146 Britse militairen brachten het hoogste offer voor de vrijheid. Als eerbetoon is met de naamgeving van de Royal Welsh-brug een zichtbare herinnering aangebracht in de vorm van de “Roll of Honour” met hun namen gekerfd in de muren. Als teken van dankbaarheid van de getroffen oorlogsgeneratie en alle opvolgende generaties. (Royal) Welsh Shell Biscuits zijn traditionele zandkoekjes uit Wales in de vorm van een schelp en zijn daarmee de herinnering aan de bevrijding.
Vredekoek | Periode: de vrijheid
Na de bevrijding gingen de geallieerden verder met hun missie en bleef de Bossche bevolking bevrijd achter. Hierdoor was er weer reden voor feest en vreugde. En daarbij hoorde ook gebak. Met de weinige voedingsmiddelen “bakten” de Bosschenaren een arretjes-cake met lange vingers en boter en suiker genaamd Vredekoek.